Bu gün dünya sanki bir tikan üstündədir. Əgər dünyanın diqqəti noyabrın 6-dək ABŞ-də kimin prezident seçilməsinə yönəlmişdisə, bu gün Donald Trampın  ABŞ-nin 47-ci prezident seçilməsini elan etməsindən sonra yürüdəcəyi siyasətə yönəlib.

ABŞ-nin bundan sonra xarici siyasəti necə olacaq? Hansı prioritetlər üstünlük təşkil edəcək?

Ümumiyyətlə, Respublikaçılar mühafizəkar siaysətin tərəfdarı olduğu qədər dünyada sərt və müharibə partiyası kimi də qəbul olunur. Tramp isə tamamilə fərqli siyasət yürüdən bir liderdir. Bunu onun ötən dövrdə prezidentliyi müddətində yürütdüyü siyasət sübut edir. Onun siyasəti heç də Respublikaçıların mövqeyi ilə tam üst-üstə düşməyib. Qarşıdakı prezidentliyi dövründə dünya Trampın sürpriz addımları və ya qərarları ilə üzləşəcəyi istisna deyil. 

Seçkinin nəticəsindən ən çox əndişələnən və bundan narahatlıq keçirən ölkələr Çinlə İrandır. 
Tramp hələ seçkiöncəsi vədlərində Çinlə iqtisadiyyatının çökdürülməsi istiqamətində sərt siyasət yürüdəcəyini və Çindən idxal olunan məhsullara rüsumlara 60 faiz əlavə rüsum tətbiq edəcəyini bəyan edib.

İrana gəldikdə isə Tramp seçkiöncəsi təbliğat kampaniyalarında bu ölkəni hədəf seçib. O, hətta seçkiöncəsi təbliğat kampaniyasında İranın onu fiziki cəhətdən yox etmək üçün sui-qəsdlər təşkil etməkdə ittiham edib. Artıq bu bəyanatlar Trampın İrana qarşı hansı mövqe sərgiləcəyinin aydın sübutudur. Tramp hələ ötən prezidentlik dövründə də İrana qarşı sərt mövqe sərgiləyib. Bunun nəticəsi olaraq ABŞ İranla nüvə sazişindən imtina edərək bu ölkəyə qarşı sərt sanksiyalar tətəbiq etməyə başladı.

Digər məqam isə ondan ibarətdir ki, Demokratlardan fərqli olaraq Respublikaçılar İrana qarşı sərt siyasət tərəfdarıdır.  

Trampın İsrailə və ərəb ölkələrinə olan isti münasibəti də onu deməyə əsas verir ki, ABŞ-İran münasibətləri heç də yaxşı olmayacaq.

Trampın prezidentliyi dövründə Yaxın Şərqdə proseslərin yeni bir mərəhləyə qədəm qoyması, bölgənin dizaynı baxımdan və proksi qüvvələrə qarşı daha sərt münasibət bəsləyəcəyindən vəziyyətin gərginləşməsi proqnozlaşdırılır.

Avropa İttifaqına üzv ölkələri, xüsusən də aparıcı ölkələri Trampın prezident seçilməsindən heç də məmnun deyildirlər. Çünki Trampın ötən dövr prezidentliyi dövründə tarixdə ilk dəfə olaraq ABŞ ilə Avropa ölkələri arasındakı gərginlik ən yüksək həddə çatıb. Bu həm özünü NATO çərçivəsində, həm geosiyasi proseslər, həm də iqtisadi əlaqələr məsələsində də özünü açıq şəkildə büruzə verib.

Trampın prezident seçilməsindən ciddi təşviş keçirən ölkələrdən biri də Ukraynadır. Lakin Rusiya-Ukrayna müharibəsində yeni Ağ Ev administrasiyasının Baydendən fərqli siyasət yürüdəcəyi o qədər də inandırıcı deyil. Tramp dövründə hətta Rusiyaya qarşı daha sərt addımlar atıla bilər. Çünki ötən prezidentliyi dövründə Rusiya-Ukrayna münaqişəsi zamanı Moskvaya qarşı sərt sanksiyalar tətbiq edən elə Tramp özü olub.

Trampın yeni hakimiyyəti dövründə miqrantlara qarşı sərt siyasət yürüdəcəyi pronozlaşdırılır. Hansı ki, Tramp bunu seçkiöncəsi vədində də bəyan edib.

Ümumiyyətlə, Trampın prezidentliyi dövründə dünya düzənindəki geosiyasi proseslər yeni bir mərhələyə qədəm qoyur. Bu da özü ilə bir çox gözlənilən və gözlənilməyən sürprizlər vəd edir.

Twitter