 |
|
ABŞ prezidenti Co Bayden İsrailə cavab raket hücumunu həyata keçirən İrana qarşı yeni sanksiyalar tətbiq edəcəklərini açıqlayıb.
Ağ Evin bəyanatına əsasən Bayden G7 liderləri ilə yeni sanksiyalar da daxil olmaqla İrana qarşı digər atılacaq addımlar da müzakirə ediləcək.
"Prezident Bayden və G7 ölkələri İranın İsrailə hücumlarını birmənalı şəkildə pisləyir. Bu gün prezident Bayden, İranın İsrailə qarşı qəbuledilməz hücumunu müzakirə etmək və İranın hücumuna, o cümlədən yeni sanksiyalar da daxil olmaqla cavab tədbirlərini koordinasiya etmək üçün G7-yə qatılıb", - açıqlamada deyilir.
ABŞ və G7-nin İsrailin təhlükəsizliyinə sadiqliyinin vurğulandığı görüşdə Yaxın Şərqdə gələcək proseslə bağlı qiymətləndirmələrin aparıldığı bildirilib.
Mən bu tribunadan dəfələrlə bəyan etmişəm ki, Qarabağ məsələsi bir çox ölkələrin istifadə etdiyi kəndir kimi Ermənistanın boynunda asılı vəziyyətdə olub.
Bunu Ermənistan Baş naziri Nikol Paşinyan müxalifətçi deputatların sualını cavablandırarkən deyib.
Onun sözlərinə görə, 2016-cı ilin avqust ayından danışıqlar masasında olan qarşılıqlı kompromislər isə ondan ibarət idi ki, Ermənistan olmamalıdır. "Ermənistanın boynundakı kəndiri çəkib haradasa yaxın bir yerə bağlamaq lazımdır", - o qeyd edib.
Baş nazir bildirib ki, Ermənistan indi bu kəndirdən xilas olub: "Biz öz tariximizlə bağlı həqiqətləri, həm keçmiş, həm də yaxın tarix bilməliyik və imperiya tarixinin məntiqindən kənara çıxmalıyıq. Müstəqil dövlət tarixinin məntiqi var”.
İranın ali lideri Əli Xameneyi İsrailin hücumu nəticəsində öldürülməzdən bir neçə gün əvvəl Hizbullahın baş katibi Həsən Nəsrullaha Livanı tərk etməsi barədə xəbərdarlıq edib.
Bu barədə "Reuters" agentliyinə üç İran mənbəsi məlumat verib.
Onlar Xameneyinin İsrail agentlərinin Tehranın yüksək hökumət dairələrinə sızma ehtimalı ilə bağlı narahatlığına işarə ediblər.
“Mən şəxsi qərarımla sülh sazişinin sənədləri ilə sizlərə tanış olmaq imkanı verdim. Hər şeyi oxudunuz, sonra sosial şəbəkələrdə reallıqla heç bir əlaqəsi olmayan yazılar yazdınız".
Bunu Ermənistanın Baş naziri Nikol Paşinyan deputat Artsvik Minasyanın müxalifət deputatlarının sülh müqaviləsi layihəsinin təfərrüatları ilə tanış olmasına qadağa qoyulmasının səbəbi ilə bağlı sualını cavablandırarkən deyib.
"Bunlar sizin siyasi maraqlarınıza əsaslanan manipulyasiyalar idi. Ona görə də mən qadağan etdim və doğru da etdim. Gəlin, mətnləri oxuyun və sonrada başlayın nağıl danışmağa. Və biz sakit oturaq?”, - Paşinyan bildirib.
Dünyanın ən böyük və ən güclü qeyri-nüvə raketi hazırlanıb.
Sfera.az xəbər verir ki, Cənubi Koreya “Hyunmoo-5” adlı qısa mənzilli ballistik raketini təqdim edib. O, döyüş başlığı bir neçə tona çatan nəhəng anti-bunker raketidir.
“Defense Express”in məlumatına görə, bu raket 20 metr uzunluğunda gövdəyə və 8 ton ağırlığında döyüş başlığına malikdir.
“Hyunmoo-5” dünyanın ən güclü qeyri-nüvə silahıdır. Raket döyüş başlığının çəkisinin azaldılması heabına 5500 kilometrə qədər məsafəni qət edə bilər. “Hyunmoo-5” raketinin uçuş sınaqları 2024-cü ilin yayında həyata keçirilib. O, yeraltı obyektləri məhv etmək üçün nəzərdə tutulub. Bu güclü raketi yaratmaq üçün Cənubi Koreya 30 ildən çox vaxt sərf edib. Bunun üçün xarici texnologiyalar öyrənilib və ABŞ-nin bəzi məhdudiyyətləri aradan qaldırılıb.
İsrail bir neçə gün ərzində İranın hücumuna cavab verəcək.
Bu barədə "Axios" İsrail rəsmilərinə istinadən bildirir.
Qeyd edilir ki, bu dəfə İsrailin cavab tədbirləri daha əhəmiyyətli olacaq.
"Hücum İslam Respublikasının neft və digər strateji obyektlərinə, o cümlədən İranın hava hücumundan müdafiə sistemlərinə və nüvə obyektlərinə yönələ bilər. Həmçinin “Həmas Siyasi Bürosunun rəhbəri Haniyənin Tehranda öldürülməsi ilə nəticələnən əməliyyata bənzər gizli əməliyyatlar” da mümkündür", - deyə nəşr yazıb.
İran 500 Raketlə İsrailə Zərbələr Endirdi
Ötən gecə İranın İsrailə atdığı raketlər Türkiyə səmasında da görülüb.
Türkiyə mətbuatı xəbər verir ki, raketlər Türkiyənin Mersin rayonunun sahil bölgələrində yaşayan insanlar tərəfindən görüntülənib.
Qeyd edək ki, ötən gecə İran 1 saat ərzində İsrilə 500-ə yaxın ballitik raketlər atıb.
İsrailin Kopenhagendəki səfirliyi yaxınlığında iki partlayış baş verib.
Bu barədə “Reuters” Danimarka polisinə istinadən məlumat yayıb. Xəsarət alan olmadığı, hadisə ilə bağlı ilkin araşdırmalara başlanıldığı qeyd edilir.
"Bölgədə yerləşən İsrail səfirliyi ilə mümkün əlaqə araşdırılır", - açıqlamada deyilir.
"Hizbullah" Livanın cənubuna sızmağa çalışan İsrail piyadaları ilə döyüşdüyünü bəyan edib.
Bu barədə İsrail mediası xəbər verir.
"Bu, təşkilatın silahlıları ilə İsrail ordusunun Livanda quru əməliyyatına başladığını elan etdikdən sonra onun piyada qüvvələri arasında toqquşma ilə bağlı ilk bəyanatdır.
“Hizbullah” bəyanatında bildirib ki, silahlılar İsrail qüvvələrini “geri çəkilməyə məcbur ediblər", - nəşr bildirir.
Bundan əlavə, İran üçüncü tərəflərə İran-İsrail münaqişəsinə qarışmamaq barədə xəbərdarlıq edib.
İranın xarici işlər naziri Əraqçi Fransadan olan həmkarları ilə telefon danışığında deyib:
“Əməliyyat başa çatıb, lakin sionist rejim cavab verməyə çalışarsa, cavabımız daha sərt olacaq... Biz üçüncü tərəfə xəbərdarlıq edirik ki, bu münaqişəyə qarışmasın”, - o, ingilis, alman, fransız həmkarları ilə telefon danışığında söyləyib.
İsrailin baş naziri Netanyahu isə bildirib ki, İran böyük səhv edib və bunun əvəzini ödəyəcək:
“...İran yenidən yüzlərlə raketlə İsrailə hücum etdi. Bu hücum uğursuz oldu. Bunun qarşısı İsrailin dünyanın ən qabaqcıl hava hücumundan müdafiə sistemi sayəsində alındı... İran böyük səhv etdi - və bunun əvəzini ödəyəcək. İrandakı rejim bizim özümüzü müdafiə etmək və düşmənlərimizdən qisas almaq əzmini anlamır. Yəqin Tehranda bunu başa düşməyənlər var.Onlar başa düşəcəklər”.
Son vaxtlarda Moskva Tehran münasibətlərinin gərginləşdiyi bir dövrdə Rusiya Baş naziri Mixail Mişustinin sentyabrın 30-da ilk dəfə olaraq İrana rəsmi səfəri baş tutub. Səfər çərçivəsində rusiyalı Baş nazir Mişustin İran Prezidenti Məsud Pezeşkian və Birinci vitse-prezident Məhəmməd Rza Areflə görüşüb.Təbii ki, görüşlərdə iki ölkə arasındakı gələcək əməkdaşlıq perspektivlərinin müxtəlif aspektləri müzakirə edilib.
Bu görüşlərdə Azərbaycanı da maraqlandıran Cənubi Qafqazdakı yaranmış durum, xüsusən də son zamanlarda Tehranın təkcə Bakı, Ankara ilə deyil, o cümlədən Moska ilə də maraqlarının toqquşduğu Zəngəzur dəhlizi məsələsi də müzakirə edilib.
Mixail Mişustin İran Prezidenti Məsud Pezeşkianla görüşdə Şimal-Cənub nəqliyyat dəhlizi çərçivəsində Zəngəzur dəhlizi məsələ ilə bağlı Moskvanın son mövqeyini çatdırıb və tərəflər bu məsələni müzakirə ediblər. Lakin görüşdə hansı razılığa gəlinib-gəlinmədiyinə dair detallı açıqlama verilməyib.
Ancaq Birinci vitse-prezident Məhəmməd Rza Areflə görüşdə bu məsələ daha ətraflı şəkildə müzakirə edilib. Rusiya tərəfinin rəsmi açıqlamasında deyilir ki, Muşistin Arefi ilə görüşdə digər məsələlərlə yanaşı, regional əməkdaşlıq məsələləri çəçirvəsində Zəngəzur dəhlizi məsələsini geniş müzakirə edib.
Arefi Tehranın Zəngəzur dəhlizi məsələsindəki mövqeyinə bir daha aydınlıq gətirərək bildirib ki, Zəngəzur nəqliyyat dəhlizi kimi mübahisəli mövzularda da rus dostlarla işləmək lazımdır. Lakin Arefi Zəngəzur dəhlizi məsələsinin Tehran üçün hələ də qərmızı xətt olduğunu Baş naziri Mişustinin nəzərinə çatdıraraq bildirib ki, bölgədə sərhədlərdə istənilən dəyişiklik qeyri-sabitliyə gətirib çıxaracaq və qeyri-regional güclərin sui-istifadəsinə yol açacaq.
Tehranın bu təkidli mövqeyinə baxmayaraq Baş nazir Mişustin vurğulayıb ki, iki ölkənin belə iri investisiya xarakterli layihələrinin həyata keçirilməsi üçün ən əlverişli şəraitin yaradılmasını vacib hesab edir. "Belə problemlər Rusiya-İran Ticarət və İqtisadi Əməkdaşlıq üzrə birgə Daimi Komissiyası tərəfindən həll edilməlidir.
Biz logistika və nəqliyyat infrastrukturunu ən perspektivli sahə hesab edirik. Rusiya və İran həm Xəzər regionunda, həm də Avrasiyada böyük tranzit potensialına malikdir. Biz beynəlxalq dəhlizləri fəal şəkildə inkişaf etdiririk. Şimal-Cənub nəqliyyat dəhlizi Rusiyanın Baltik və şimal dənizlərindəki limanlarını Fars körfəzi və Hind okeanı sahillərindəki İran limanları ilə birləşdirir. Bütün Avrasiya dövlətlərinin Asiya-Sakit okean regionunun və Afrikanın sürətlə inkişaf edən bazarlarına birbaşa çıxışını təmin edir", - Mişustin bildirib.
Rusiyanın Baş naziri Mixail Mişustinin İrana rəsmi səfəri də Zəngəzur dəhlizi məsələsində Moskva ilə Tehran arasındakı "buzları" tam əridə bilmədi. Düzdür, verilən açıqlamalar fonunda Tehranın mövqeyində müəyyən yumşalmalar hiss olunsa da, hələ də mövqeyindən geri çəkilmədiyi aydın ortadadır.
Tehranın Zəngəzur dəhlizinin açılmasını özünə qırmızı xətt elan etməsinin əsas səbəbi Ermənistanla olan quru əlaqəsini itirmək təhlükəsi deyil, ən əsası Cənubi Qafqazda gərginliyin bacardıqca uzanmasına nail olmaq və bu yolla bölgədə öz təsir gücünü qoruyub saxlamaqdır. Tehran yaxşı anlayır ki, İrəvanla Bakı arasında sülh əldə edilərsə, İranın bölgədə təsir gücü itəcək. Ona görə də Zəngəzur dəhlizi faktorundan istifadə etməklə Ermənistanla Azərbaycan, Ermənistan-Türkiyə arasında gərginlik yaratmağa çalışır.
İkincisi, İrəvanla sülh əldə edildikdən sonra bölgənin ən dominant gücü Azərbaycan və Türkiyə olacaq ki, bunu da Tehran istəmir.
Üçüncüsü, Tehran bu məsələdə Azərbaycan, Türkiyə və Rusiyaya qarşı çıxmaqla Qərblə hansısa formada bazarlığa getmək istəyir.
Dördüncüsü, ən vacib məqamlardan biri də İran iqtisadi cəhətdən ciddi itkilərə məruz qalacağı üçün bu yolun açılmasını özünün qırmızı xətti hesab edir. Hazırda İran Qərbdən Şərqə, xüsusən də Qərb ölkələrindən Mərkəzi Asiyaya, Əfqanıstana, Pakistana və Hindistana yüklərin daşınmasında mühüm ölkələrdən biridir. İran təkcə, bu yükdaşımalardan ildə böyük həcmdə gəlir əldə etmir, həm də bu yolun keçdiyi ərazilərdə əhalisinin sosial-rifah halının yaxşılaşması üçün istifadə edir. İran həm də bu imkanlardan turizm sektorunun inkişafı üçün faydalanır.
Beşincisi, Zəngəzur dəhlizinin açılması ilə İran Qərblə Şərq, Qərblə Cənub-Şərqi Asiyaya arasındakı yükdaşımanın əhəmiyyətli bir hissəsini itirmiş olacaq.
Altıncısı, Şərqlə Qərbi birləşdirən Orta Dəhlizinin Ermənistanı da əhatə etməsi, o cümlədən Şimal-Cənub Dəhlizinin Zəngəzurdan keçməsi, İrana ticari-iqtisadi cəhətdən, həm də Cənubi Qafqazda, Mərkəzi Asiyada təsir dairəsinin itirilməsinə ciddi şəkildə mənfi təsir göstərəcək.
Amma Tehran onu da bilməlidir ki, Zəngəzur dəhlizi həm də İranın faydasındadır.
Tehran Zəngəzur dəhlizinin yaratdığı imkanlardan faydalanıb Naxçıvan-Ermənistan-Gürcüstan üzərindən daha rahat formada həm Avropa ölkələrinə, həm də keçmiş postsovet ölkələrinə rahat çıxış əldə edə bilər.
İkincisi, İranın Naxçıvanda Azərbaycanın dəmiryollarına inteqrasiyası nəticəsində Cənubdan Şimala, Qərbdən Cənub-Şərqi Asiya ölkələrinə və əks istiqamətdə daha rahat çıxışlar əldə edib ticari-iqtisadi, turizm cəhətdən ciddi faydalar əldə edə bilər.
Lakin Tehranın hazırda Ermənistan üzərindən Avropaya və Şimala çıxışı həm ticari-iqtisadi, həm rentabellilik, həm də geosiyasi cəhətdən effektsizdir. Tehran bu cür mövqe sərgiləməklə Ermənistan kimi özünü daha faydalı əməkdaşlıq formatlarından kənarda qoyur.