 |
|
Azərbaycan Respublikasının Dövlət Neft Fondu (ARDNF) qızıla yatırılan investisiyanın həcmini artırıb.
ARDNF xəbər verir ki, 2025-ci ilin ilk rübündə Fondun investisiya portfelinin 16 milyard 134,4 milyon dollarlıq hissəsini (25,8%) qızıl investisiyaları təşkil edib. Üç ay ərzində ARDNF qızıla olan investisiyalarını 3 milyard 779,8 milyon ABŞ dolları artırıb. Belə ki, ötən ilin sonunda Fonddun investisiya portfelinin 12 milyard 354,6 milyon dollarlıq ABŞ dollarlıq hissəsini (20,6%) qızıl investisiyaları təşkil edib.
Qeyd edək ki, ARDNF bu ilin ilk rübündə 18,7 ton qızıl alıb. Belə ki, 2024-cü ilin sonuna Fondun qızıl ehtiyatı 146,6 ton təşkil etdiyi halda bu il aprelin 1-nə bu rəqəm 165,3 tona qədər yüksəlib. Ümumilikdə isə, ARDNF 2024-cü ilin əvvəlindən indiyə kimi 63,5 ton qızıl alıb.
Enerji bazarlarında qiymətlər ölkə büdcəsində ciddi fəsadlar yarada bilərmi? - ekspertin gözləntiləri...
Almaniyanın gələcək kansleri Fridrix Mertsə görə, ABŞ Prezidenti Donald Trampın tarif siyasəti qlobal maliyyə böhranı riskini artırır. O, bu təhlükələrin aradan qaldırılması üçün əsas variantları açıqlayıb. Bu barədə o, “Handelsblatt” qəzetinə müsahibəsində bildirib.
Fridrix Merts ABŞ və Avropa ölkələri arasında azad ticarət sazişinin bağlanmasını təklif edib: “Bəli, mən yeni transatlantik azad ticarət sazişinə ümid edirəm. Bütün məhsullara sıfır tariflər tətbiq edilsin. Bu, hər iki tərəf üçün daha yaxşı olardı”.
Fridrix Merts əlavə edib ki, əgər ABŞ qlobal ticarətdən tamamilə çəkilmək qərarına gələrsə, Avropa üçüncü ölkə bazarlarına yönəlməlidir: “Prezident Trampın siyasəti növbəti maliyyə böhranının gözləniləndən daha tez baş verməsi riskini artırır. Biz, avropalılar, inandırıcı bir cavab verməliyik”.
"Bridgewater Associates" şirkətinin qurucusu, milyarder Rey Dalio isə hesab edir ki, Donald Trampın iqtisadi və tarif siyasəti təkcə tənəzzülə deyil, daha dərin qlobal böhrana səbəb ola bilər. NBC-yə verdiyi müsahibədə o, ABŞ-ın “tənəzzülə çox yaxın olduğunu” və mövcud siyasətlərin təsirinin 2008-ci ilin maliyyə böhranını üstələyə biləcəyini deyib.
Dalionun sözlərinə görə, Birləşmiş Ştatlar çoxtərəfli dünya nizamından münaqişə və sabitliyin pozulmasının hökm sürdüyü birtərəfli nizama keçir. O, tarixin gedişatını müəyyən edən beş əsas qüvvənin mövcud olduğunu bildirir: iqtisadiyyat, daxili siyasi münaqişələr, beynəlxalq münasibətlər, texnologiya və təbii fəlakətlər. Hazırkı tarif siyasəti, onun fikrincə, dağıdıcıdır və beynəlxalq gərginliyi artırır.
Dalio ABŞ-ın artan dövlət borcu ilə bağlı xəbərdarlıq edib və Konqresi büdcə kəsirini ÜDM-in 3 faizinə endirməyə çağırıb. O bildirib ki, borc bazarında tələb və təklifə eyni vaxtda təzyiqlər maliyyə sistemini çökdürə bilər və dolların sabitliyini təhdid edir.
Dollar isə ucuzlaşmağa davam edir. ABŞ valyutasının həftənin ilk iş günündə altı valyutalıq (avro, İsveçrə frankı, yen, Kanada dolları, funt sterlinq və İsveç kronu) səbətə qarşı məzənnəsini ifadə edən ICE DXY indeksi 1 faizə yaxın azalıb. Son beş sessiyada göstərici 3,6 faiz düşüb.
Ayrılıqda dollar həm avro, həm funt-sterlinq, həm də yapon iyeni qarşısında zəifləyib.
Elman Sadıqov
İqtisadçı-ekspert Elman Sadıqova görə, dolların belə ucuzlaşması D.Trampın nail olmaq istədiyi hədəflərdən biridir: “Dolların ucuzlaşmasını Trampın iqtisadi sahədə istədiklərindən birinə nail olması deməkdir. O, seçki öncəsi kampaniyası boyu ABŞ xidmət və məhsullarının rəqabət qabiliyyətini artırmaq üçün dolların ucuz olmasının vacibliyini qeyd edirdi. Mövcud vəziyyətdə avronun dəyər qazanması Avropa məhsulları üçün əlavə yükdür, maliyyətdir. Funt sterlinq, yapon yenası, Kanada dolları üçün də eyni fikri söyləyə bilərik.
Məsələ burasındadır ki, ticarət tərəfdaşları həm də öz valyutalarını dollar qarşısında ucuzlaşdıraraq, müxtəlif ticarət baryerləri tətbiq edərək ABŞ-la öz aralarında öz xeyirlərinə müsbət, ABŞ üçün isə böyük həcmli mənfi saldolarla mənfəət qazana bilmişdilər".
Ekspertin fikrincə, Trampın addımlarını iki baxımdan qiymətləndirmək mümkündür: “ABŞ tərəfdən baxdıqda Tramp haqlı görünür, bir şərtlə ki, tarif tətbiqlərini daha səliqəli həyata keçirə bilsin. Digər ölkələr tərəfdən, qlobal iqtisadiyyat tərəfdən baxdıqda isə sadəcə, yaxınlaşmaqda olan böyük bir iqtisadi sunami, fəlakət görünür. ABŞ isə deyir ki, zatən ABŞ bir neçə dəfə dünyanı qurtarıb, bu dəfə də özümü qurtarım, sonra batmaqda olan iqtisadiyyatları öz şərtlərimi diktə edərək qurtaracam. Bunları nəzərə alıb şərtlərimi batmazdan öncə qəbul edin! Amma bütün bu gedişatın bəzi müsbət və mənfi amilləri də var. ABŞ milyarderləri itkilərə məruz qaldıqları üçün narahat və narazıdırlar.
Fond birjalarında köpüklər dağılır, səhmlər əl dəyişir. İstiqrazlarla bağlı riskli vəziyyət formalaşır. Enerji qiymətləri düşür.
Dünya iqtisadiyyatı daha təhlükəli olan iqtisadi müharibələr dövrünə qədəm qoyur".
E.Sadıqov bildirir ki, Trampın bütün dünya ilə bu qədər sərt davranmasının əsas səbəbi odur ki, dünyanın heç bir ölkəsi ABŞ-ın batmasını, defolt olmasını istəmir: “Hər bir ölkəyə dəyəcək zərər bir tərəfə, sistem çökər və dünya ölkələri bu çökən sistemin altından qalxa bilməzlər. Tramp proteksionist siyasət yürütməklə ABŞ-ı bundan sonrakı fiskal və monetar problemlərdən qurtarmaq istəyir. Proteksionist siyasət Cənub Şərqi Asiya ölkələrinin (Çin, Yaponiya, Cənubi Koreya, Tayvan və sair), Avropada da vaxtilə Almaniya başda olmaqla, bir sıra ölkələrin tətbiq etdiyi və onların bu gün yüksək inkişaf səviyyələrinə çatmalarına səbəb olan incə və dərin bir siyasətdir. Bu siyasətin incəliklərini bilən iqtisadçılar Trampın bu siyasətin adından istifadə etdiyini, əslində isə tətbiq etdiyinin proteksionist siyasət deyil, ticarət, sonrakı mərhələdə valyuta və iqtisadi müharibələr olduğunu bilirlər. Plan budur ki, Yeni Dünya Nizamına keçiddə qlobal müharibə nüvə silahı səbəbindən mümkün deyilsə, o zaman niyə qlobal iqtisadi və lokal hərbi toqquşmalar olmasın?
Gedişat göstərdi ki, öncədən ssenari testləri, hesablamaların aparılmaması hər gün Trampın siyasətinin tez-tez dəyişməsinə səbəb olur. Məsələn, bu cür total tarif tətbiqinin ABŞ istiqrazlarının müddəti bitdikcə alınmaması, risklərin artması nəticəsində gəlirliyin artması, bu dəfə borcların artmasının deyil, borclanma imkanlarının məhdudlaşma risklərinin (ABŞ-ın Yaponiyaya 1 trilyon dollar, Çinə 800 milyard dollara yaxın, digər bir sıra ölkələrə də 100 milyardlarla ölçülən borcu var və onlar müddəti bitən istiqrazları qaytarıb yenilərini almasalar, bu dəfə ABŞ monetar siyasət alətlərinə baş vurmalı olacaq. Yəni əlavə dollar çapına gətirib çıxara bilməsi nəzərə alınmamışdı".
Ekspert hesab edir ki, ABŞ-ın defolt olmaması üçün dünya ölkələri ölçüb-biçərək hərəkət edəcəklər: “Kəskin hərəkət əvəzinə, ABŞ-ı batırmayacaq, amma ciddi sarsıdacaq addımlar ata biləcəklər. Borcların hamısını deyil, bir hissəsini uzatmamaqla. Bu gedişat Britaniya, Yaponiya, Avropa Birliyi, Cənubi Koreyaya zərər vuracaq, iqtisadi itkilər olacaq. Amma inkişaf etməkdə olan bir sıra ölkələri çox ciddi böhran vəziyyətinə gətirəcək. Əslində məqsəd də budur. Çökməsi ABŞ iqtisadiyyatı üçün ciddi zərər yaratmayan, lakin çökməsi nəticəsində ABŞ üçün yeni bazarların yaranmasına, onların vəsaitlərinə əl qoymaqla özündən birdəfəlik asılı vəziyyətə salmaqla yenidən dünyada öz iqtisadi nüfuz dairəsini artırmaq! Hər kəsi zəiflətməklə özünü gücləndirmək, sonra isə sizi bu şərtlərlə xilas edirəm siyasəti yürütmək. II Dünya müharibəsindən öncə ən zəif vəziyyətdə olan ABŞ müharibənin sonlarından (1944-cü ildən) etibarən dünya düzənini nizamlayan bir nömrəli hegemon ölkəyə çevrildi. Ssenari eynidir, sadəcə, bu dəfə qlobal müharibəni iqtisadi çöküşlər əvəzləyəcək”!
Qeyd edək ki, Trampın tarif siyasətinin doğurduğu nəticələr Azərbaycan üçün üç istiqamətdə problemlər yaradır: neft qiymətlərinin düşməsi bu xammalın satışından valyuta gəlirlərini azaldır; eyni zamanda səhm və fond bazarlarındakı təlatümlər ölkənin əsas valyuta ehtiyatlarının toplandığı Dövlət Neft Fondunun yatırımlarını dəyərsizləşdirir, zərərə salır; qlobal əmtəə bazarlarında qiymətlərin artması fonunda ölkənin ciddi şəkildə asılı olduğu idxal bahalaşır.
Xüsusilə ABŞ-ın Çinə qarşı yüksək tariflər tətbiq etməsi dünyanın ən böyük istehlakçısını ciddi problemlərlə üz-üzə qoyur. Bu ölkənin illik 700 milyard dollara yaxın olan ABŞ-a ixracın yönünü qısa müddətdə digər bazarlara yönəltməsi mümkün olmadığına görə istehsalın azalması riski böyükdür. Bu isə xüsusilə neft bazarında qiymətlərin hazırkı 65 dollar civarından daha da aşağı düşməsinə gətirib çıxara bilər.
Qeyd edək ki, artıq Azərbaycan kimi neft ixracından asılı olan və büdcəsi 70 dollarlıq qiymətlə hesablanan Qazaxıstanda hökumət neftin 55 dollar və daha aşağı qiymətinə hazırlıqlara başlayıb, xüsusi işçi qruplar formalaşdırıb. Azərbaycanda bu sahədə hansı işlərin görüldüyünə dair hökumət heç bir açıqlama verməyib.
Eldəniz Əmirov
İqtisadçı Eldəniz Əmirova görə, hazırda neft qiymətinin büdcədə nəzərdə tutulan 70 dollardan aşağı olması haqlı narahatlıq yaradır: “Amma mövcud vəziyyət 2 səbəbdən elə də qorxulu deyil. Birincisi, 2025-ci ilin 1-ci rübündə Azərbaycan neftinin orta ixrac qiyməti 77 dollar olub. Bu o deməkdir ki, əgər 2-ci rübdə orta qiymət 63 dollar olarsa, yarımillik orta qiymət elə büdcədə nəzərdə tutulan 70 dollara bərabər olacaq. Yəni ilin ilk yarısında maliyyə tarazlığı hələ ki pozulmayacaq.
İkincisi, ABŞ-da Trampın tarif siyasətinin uğurlu olmadığı artıq öz təsdiqini tapdığı kimi, onun neft qiymətlərini aşağı salmaq üçün atdığı addımların da uzunmüddətli effekt verməyəcəyi artıq görünməkdədir.
Bu baxımdan, enerji bazarlarında qiymətlərin Azərbaycan büdcəsində ciddi fəsadlar yaradacaq səviyyədə kəskin və davamlı ucuzlaşacağını gözləmirəm".
Azərbaycanda siqaret qiymətləri yenidən bahalaşıb.
Bu haqda “Operativ Media” xəbər yayıb.
Belə ki, bütün növ siqaretlər üzrə qiymətlər 10 qəpik artırılıb.
Artıq marketlərdə siqaretlər yeni qiymətlə təklif olunur.
Qeyd edək ki, “Kent”, “Sobranie”, “Winston” kimi bəzi siqaret markaları bir müddət əvvəl də 20 qəpik bahalaşmışdı.
İstehsalçı şirkətdən isə “Qafqazinfo”ya bildirilib ki, siqaretlərin qiymətində artım yoxdur.
Belə ki, marketlər şəbəkələrindən birinə aid olan mağazalarda qiymətlər artırılıb.
Xəbər verdiyimiz kimi, ötən gün Azərbaycan və İran nümayəndə heyətləri Zəngilanda və Naxçıvanda yol və elektroenergetika sahəsində birgə layihələrə baxış keçiriblər.
Baş nazirin müavini Şahin Mustafayev və ölkəmizdə səfərdə olan İranın yol və şəhərsalma naziri Fərzanə Sadeqi İran ərazisi vasitəsilə Azərbaycanın Şərqi Zəngəzur İqtisadi Rayonu ilə Naxçıvanı birləşdirəcək Zəngilan rayonunun yaxınlığında Araz çayı üzərində tikintisi davam edən Ağbənd-Kəlalə avtomobil yolu körpüsündə olublar.
Ş.Mustafayev bildirib ki, bu körpü Azərbaycanın əsas ərazisi Şərqi Zəngəzur İqtisadi Rayonu ilə Naxçıvanı birləşdirən ən qısa yol olacaq. Körpü Şərq-Qərb nəqliyyat dəhlizinin əsas komponentlərindən biri olacaq, həmçinin Şimal-Cənub nəqliyyat dəhlizinin Azərbaycan ərazisindən keçən hissəsinin funksional imkanlarını genişləndirəcək. Fars körfəzi ilə Qara dənizi birləşdirən ən əlverişli marşrut olacaq.
Tikintinin bu ilin sonunadək tamamlanması planlaşdırılır.
AzTV-yə istinadən Şərqi Zəngəzurla Naxçıvanı birləşdirən körpüdən son görüntüləri təqdim edirik:
Bakı metropolitenində sərnişin axınının tənzimlənməsi, qatarların hərəkət intervalının optimallaşdırılması və ümumi xidmət keyfiyyətinin artırılması məqsədilə xətlərin ayrılması istiqamətində kompleks tədbirlərə başlanılıb.
“Yol-xeber.az” xəbər verir ki, bu barədə “Bakı Metropoliteni” QSC-nin yaydığı məlumatda bildirilib.
Bildirilib ki, hazırda metropoliten şəbəkəsində üç xətt fəaliyyət göstərir: qırmızı, yaşıl və bənövşəyi. Onlardan yalnız bənövşəyi xətt tam müstəqil rejimdə çalışır. Qırmızı və yaşıl xətlər isə “28 May” stansiyasında kəsişərək birgə infrastrukturdan istifadə edirlər. Bunun nəticəsində qırmızı və yaşıl xətt üzrə hərəkət edən qatarlar yalnız növbəli şəkildə – ən yaxşı halda 4 dəqiqəlik intervalla – platformaya daxil ola bilir. Onların birgə istifadə etdiyi hissədə isə interval 2 dəqiqəyədək azalır. Bu vəziyyət, xüsusilə 4 dəqiqəlik intervalda işləyən stansiyalarda platformalarda sıxlığın artmasına və gözləmə müddətlərinin uzanmasına səbəb olur.
Mövcud şəraitdə problemin əsaslı və uzunmüddətli həlli – yaşıl və qırmızı xətlərin bir-birindən tam şəkildə ayrılması və hər birinin müstəqil fəaliyyət rejiminə keçməsidir.
Bu məqsədlə ilk olaraq “Dərnəgül” elektrik deposunun tikintisinə start verilib. Bu depo yaşıl xəttin müstəqil texniki təminatını, digər xətlərdən tam ayrılaraq müstəqil fəaliyyət göstərməsini və qatarların gecələməsini təmin edəcək.
Depo tikintisinin birinci mərhələsi başa çatdıqdan sonra növbəti əsas mərhələyə – “Cəfər Cabbarlı” və “Nizami” stansiyalarını birləşdirəcək yeni tunelin tikintisinə start veriləcək. 1976-cı ildən fəaliyyət göstərən mövcud tunel modifikasiya olunacaq, əlavə 200 metrlik yeni tunel tikilərək “Nizami” stansiyasını birbaşa “Cəfər Cabbarlı” stansiyası ilə birləşdirəcək. Bununla da yaşıl xətt müstəqil şəkildə işləməyə başlayacaq.
Birləşmə tunelinin tikintisi mürəkkəb geoloji şəraitdə həyata keçiriləcəyindən yerli və beynəlxalq mühəndislərin ilkin qiymətləndirmələrinə əsasən, işlərin təxminən 10-11 ay davam edəcəyi proqnozlaşdırılır. İşlərin təhlükəsiz, keyfiyyətli və mümkün qədər qısa müddətdə başa çatdırılması üçün bütün texniki resurslar səfərbər ediləcək.
Bundan başqa, layihə çərçivəsində bu işlərə paralel şəkildə sərnişinlərin rahat keçidi üçün “28 May” və “Cəfər Cabbarlı” stansiyalarını birləşdirəcək əlavə keçid tunelinin tikintisi də planlaşdırılır.
Tikinti dövründə nəqliyyatın təşkili və məhdudiyyətlər
Xətlərin ayrılması layihəsinin əsas mərhələsi olan yeni tunelin tikintisinə 2025-ci ilin sonunda başlanması nəzərdə tutulub. Məhz bu tarixdən etibarən sərnişinlərin səfərlərində müəyyən dəyişikliklər baş verəcək.
Tikinti müddətində “Nizami” stansiyası yaşıl xətt üzrə müvəqqəti son dayanacaq olacaq və bu səbəbdən:
“Dərnəgül” istiqamətindən gələn sərnişinlər “Nizami” stansiyasında metronu tərk edərək qırmızı xəttə keçmək üçün alternativ ictimai nəqliyyatdan istifadə etməli olacaqlar;
“Həzi Aslanov” istiqamətindən gələn sərnişinlər isə “28 May” stansiyasında metronu tərk edərək yaşıl xəttə keçmək üçün eyni qaydada alternativ ictimai nəqliyyatdan istifadə etməli olacaqlar.
İçərişəhər–28 May–Həzi Aslanov xətti üzrə qatarların hərəkəti əvvəlki qaydada davam edəcək və bu istiqamətdə heç bir məhdudiyyət gözlənilmir. Əksinə, bu marşrutda intervalların daha da qısaldılması və xidmətin daha stabil həyata keçirilməsi planlaşdırılır.
Sərnişinlərin minimum narahatlıqla bu dövrü keçməsi üçün Bakı Metropoliteni və aidiyyəti dövlət qurumları birgə fəaliyyət göstərəcək. Hazırda ekspress avtobus marşrutlarının təşkili istiqamətində hazırlıq işləri aparılır və bu barədə ictimaiyyətə vaxtında məlumat veriləcək.
Bu keçid dövrü sərnişinlər üçün müəyyən dərəcədə narahatlıq yarada bilər. Lakin nəzərə almaq lazımdır ki, bu, gələcəkdə daha sürətli, daha sıx qrafiklə və rahat şəkildə hərəkət edən metro xətlərinə keçid üçün zəruri mərhələdir.
Tikinti sonrası gözlənilən dəyişikliklər və üstünlüklər
Görüləcək işlərin nəticəsində platformalarda sərnişin sıxlığı azalacaq və gözləmə müddəti qısalacaq. Bildiyiniz kimi, bu gün “28 May” stansiyasında həm “İçərişəhər”, həm də “Dərnəgül” istiqamətinə gedən qatarlara eyni platformada növbəli şəkildə minik həyata keçirilir. Bu isə sərnişin axınının bir-birinə mane olması, platformada sıxlıq və nizamsızlıq kimi problemlərə səbəb olur.
Xətlərin ayrılması ilə bu xaotik vəziyyət aradan qalxacaq və bununla da “28 May” stansiyasından yalnız “İçərişəhər” və “Həzi Aslanov” istiqamətinə, “Cəfər Cabbarlı” stansiyasından isə yalnız “Dərnəgül” və “Xətai” istiqamətinə gedən qatarlara minik mümkün olacaq.
Əgər sərnişinin son dayanacağı hazırda olduğu xətt üzrə yerləşmirsə, o zaman "28 May" və "Cəfər Cabbarlı" stansiyaları arasında keçid edərək digər xətdə səfərini rahatlıqla davam etdirə bilər. Bu, qatarlara minik prosesini daha rahat və dinamik edərək platformada gözləməni nizamlı və təhlükəsiz hala gətirəcəkdir.
Bununla yanaşı, xətlərin ayrılması sayəsində qatarlararası interval da mərhələli şəkildə azalacaqdır. Eyni zamanda, bu addımlar metronun illik sərnişin daşıma qabiliyyətini 16 milyon nəfərədək artıraraq şəhərin yerüstü nəqliyyat yükünün azaldılmasına və dayanıqlı inkişafına mühüm töhfə verəcək.
“Gürcüstan Dəmir Yolları” Azərbaycanla dəmir yolu əlaqəsinin bərpası ilə bağlı açıqlama yayıb.
Yol-xeber.az “Qafqazinfo”ya istinadən xəbər verir ki, tərəflər məsələ ilə bağlı danışıqları davam etdirilir, dəqiq tarix isə daha sonra açıqlanacaq:
“Tərəflər sərnişin xidmətinin bərpası, o cümlədən hər iki ölkənin dəmir yolu administrasiyası və bu məsələdə iştirak edən müvafiq idarələri arasında danışıqların aparılması və texniki detalların dəqiqləşdirilməsi üzrə intensiv iş aparır. Dəqiq tarix daha sonra açıqlanacaq”.
Azərbaycan Mərkəzi Bankının bu günə olan rəsmi valyuta məzənnələrinə əsasən, ABŞ dollarının məzənnəsi dəyişməyərək 1,7000 manat olub.
avronun məzənnəsi 0,08 % azalaraq 1,8655 manat, 100 Rusiya rublunun məzənnəsi isə 2 % azalaraq 1,9702 manat təşkil edib.
Valyuta
Məzənnə
1 ABŞ dolları
1,7000
1 Avro
1,8655
100 Rusiya rublu
1,9702
Bakı metropoliteninin Qırmızı və Yaşıl xətlərinin ayrılması layihəsinə start verilir. Layihə çərçivəsində ən vacib işlərdən olan “Dərnəgül” elektrik deposunun inşasına başlanması ilə əlaqədar media nümayəndələri üçün brifinq keçirilib.
Yol-xeber.az" xəbər verir ki, Brifinq çərçivəsində elektrik deposunun baş planı əsasında həyata keçiriləcək layihələr haqda ətraflı məlumat verilib.
“Bakı Metropoliteni” QSC-nin sədrinin müşaviri Emil Əhmədov, Tikinti layihələrinin idarə olunması departamentinin rəis müavini Məmməd Rzayev və Strateji inkişaf departamentinin rəisi Nərgiz Mustafayeva çıxış edərək, 2025–2030-cu illər üçün Dövlət Proqramı əsasında Bakı metropoliteni tərəfindən həyata keçiriləcək infrastruktur layihələrindən, görüləcək işlərin müsbət nəticələrdən danışıb, media nümayəndələrinin suallarını cavablandırıblar.
Brifinqin sonunda media təmsilçiləri depo ərazisi ilə yaxından tanış olub.
Azərbaycanda problemli kreditlərin məbləği artmaqda davam edir. Belə ki, bu il martın 1-nə olan məlumata görə, ölkədə vaxtı keçmiş kreditlərin məbləği 480,1 milyon manat təşkil edib. Bu isə ilin əvvəlinə nisbətən 6,9 %, son 1 ildə isə 2,3 % artım deməkdir.
Problemli kreditlər niyə artır? Bu tendensiya vətəndaşlara və ölkəyə nə vəd edir?
İqtisadçı Elçin Rəşidov deyib ki, problemli kreditlərin artmasının əsas səbəblərindən biri inflyasiyadır:
"Real gəlirlərin azalması kreditlərin ödənişlərində də problemlər yaradır. Digər məsələ əmək bazarındakı gərginliklə bağlıdır. Bəzi insanlar kredit götürdükdən sonra işsiz vəziyyətə düşür və banka olan borcları qaytarmaqda çətinlik çəkirlər. Həmçinin bir sıra banklarda yoxlamaların zəifləməsi ayrı-ayrı kredit mütəxəssislərinin düzgün olmayan qaydalarla kredit verməsinə səbəb ola bilir. O cümlədən, bankların maliyyələşdirilməsi və Azərbaycan Mərkəzi Bankından (AMB) aldıqları borcun faiz dərəcəsinin artması, ümumi kredit - bankların siyasətində faiz dərəcələrinə təsir edir. Təbii ki, bu, kreditlərin ödənişində problem yaradır. Ayrı-ayrı sektorlarda müşahidə olunan çətinliklər də problemli kreditlərin artmasına yol açan amillərdəndir. Tutaq ki, kredit götürən tikinti şirkəti hər hansı səbəbdən bürokratiya ilə üzləşirsə, yaxud mənzilləri sata bilmirsə, bu, onların iflasına və nəticədə bank borclarının ödənilməməsinə gətirib çıxara bilər".
Ekspert bildirib ki, Ümumi daxili məhsulun (ÜDM), neft istehsalının azalması kimi məsələlər də əhalinin gəlirinə mənfi təsir edir:
"Hazırda problemli kreditlərin artımı ümumi bank sektorunun zəifləməsinə səbəb olur. Bilirsiniz, vaxtilə bəzi banklar problemli kreditlərə görə iflas olmuşdular. Belə hallar həm də depozit faizlərini azalda, ölkədə ümumi maliyyə sabitliyini poza bilir. Prosesin ümumi iqtisadi aktivliyə də zərərləri mümkündür. Banklar kredit verərkən daha ehtiyatlı davranmağa çalışırlar, xüsusən sahibkarlar lazımi kreditləri tapa bilmirlər. Bu, istehlakçılara da aiddir. O cümlədən, investorların banklara etimadının azalması nəticədə daha az yatırım etmələrinə gətirib çıxarır. Hesab edirəm ki, AMB başda olmaqla, maliyyə qurumları tədbirlər həyata keçirməlidirlər. Problemli kreditlərin artması ciddi siqnaldır".
İqtisadçı qeyd edib ki, ilk növbədə Azərbaycan Mərkəzi Bankı çətin vəziyyətdə olanların müəyyən edilməsi qaydalarını təyin edərək onlar üçün xüsusi dəstək fondu yarada bilər:
"Daha uzunmüddətli yollardan biri banklara nəzarətin gücləndirilməsidir. AMB bankların risk idarə etməsini, kredit portfelini gələcəkdə nəzərdən keçirərək onların düzgün qərarlar verməsinə nail ola bilər. Əhali arasında isə maliyyə savadlılığı artırılmalıdır. Çünki bəzən insanlar istehlakçı kreditlərini doğru qiymətləndirmədən götürürlər".**globalinfo.az
Azərbaycanda kərə yağının bahalaşması son günlərin ən çox müzakirə olunan mövzusuna çevrilib. Qiymətlərin nəzərə çarpacaq dərəcədə artması narazılığa səbəb olub.
Alıcıların sözlərinə görə, həm yerli, həm də xarici yağların qiyməti artıb. Bir ay öncə 22 manata satılan kərə yağı artıq 24.8 manatdır. Satıcılar bildirir ki, xaricdən gətirilən kərə yağlarının bir kiloqramının qiymətində 1-4 manat arası artım var.
Azərbaycan kərə yağına olan tələbatı idxal hesabına ödəyirik. Təkcə bu ilin yanvar-fevral aylarında Azərbaycana 5338 ton kərə yağı və süddən hazırlanmış digər yağlar idxal edilib.
Gömrük Komitəsinin hesabatına görə, bu həcmdə yağın dəyəri 36 milyon 843min dollar təşkil edilib. Bunlar ötən illə müqayisədə 2370 ton, dəyər baxımdan isə 21 min 287 min dollar çoxdur.
Deputat Vüqar Bayramov bildirir ki, yağın qiymət artmasının səbəbi xaricdə olan bahalaşmadır. İdxal inflyasiyası minumumlaşdırmaq üçün yerli istehsalat genişləndirilməlidir.
"Kərə yağı istehsalı dövlət tərəfindən dəstəklənməlidir. Bu istiqamətdə fermerler həm faizsiz kreditlər təklif oluna bilər, həm də texniki istehsalatla bağlı güzəştlər tətbiq oluna bilər. Bu da istehsal edilən məhsulun maya dəyərini aşağı düşürə bilər".
Millət vəkili qeyd edib ki, iri buynuzlu heyvanlar məhsuldar deyil. Bu sahədə heyvanları əvəzləyə bilsək, kərə yağı ehtiyatını yaxşılaşdıra bilərik.