 |
|
Strict Standards: Declaration of JCacheControllerView::get() should be compatible with JCacheController::get($id, $group = NULL) in /home1/yolxeber/public_html/libraries/joomla/cache/controller/view.php on line 0
Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyev Türkiyənin yerli istehsalı olan “Togg” elektromobili almaq üçün sifariş verib.
Türkiyə mətbuatı bildirir ki, bunu Türkiyə Prezidenti Rəcəb Tayyib Ərdoğan deyib.
O bildirib ki, Prezident İlham Əliyev 2 avtomobil istədiyini söyləyib: “Telefon danışığımız zamanı da bunu xatırlatdı”.
Qeyd edək ki, noyabrın 2-də Prezident İlham Əliyev Türkiyə Respublikasının Prezidenti Rəcəb Tayyib Ərdoğana zəng edib.
Prezident İlham Əliyev Türkiyənin mobillik sahəsində xidmət göstərən qlobal texnologiya markası “Togg”un kütləvi istehsala başlanılması münasibətilə təbriklərini çatdırıb və bunu Türkiyə sənayesinin yeni uğuru kimi dəyərləndirib.
Xatırladaq ki, Türkiyə Prezidenti Rəcəb Tayyib Ərdoğan xanımı Əminə Ərdoğanla birlikdə "Togg" elektromobilini sınaqdan keçirib. Dövlət başçısı "Gemlik" zavodunun işçiləri qarşısında çıxışı zamanı bildirib ki, il ərzində 175 min avtomobil istehsal olunacaq, 2030-cu ilə qədər istehsal 1 milyonu ötəcək.
Soçi görüşü ərəfəsində Xankəndində genişmiqyaslı mitinq keçirilib. Təxminən 15 min nəfərin iştirak etdiyi aksiyanın təşkili məqsədilə bütün inzibati resurslar işə salınıb.
Bu barədə “Caliber”in “YouTube” kanalında yayımlanan yeni süjetdə bildirlib.
Daha ətaflı “Caliber”in süjetində:
“İran-Ermənistan hərbi-texniki əməkdaşlığı yeni müstəviyə keçir”.
Teleqraf.com xəbər verir ki, bunu Ermənistan Baş naziri Nikol Paşinyanın Tehrana səfərinə münasibət bildirən politoloq Məhəmməd Əsədullazadə deyib.
Ekspert İranın molla rejiminin düşmən ölkə ilə birlikdə Azərbaycana qarşı siyasətini davam etdirdiyini bildirib.
“Paşinyan İrana gedib. Hesab edirəm ki, Ermənistan baş nazirinin bu səfərdə əsas məqsədi hərbi-texniki əməkdaşlığı inkişaf etdirmək və İrandan PUA almaqdır. Azərbaycana qarşı hər şər işin içində olan molla rejiminin düşmənimizi silahlandırmaqda həvəsli ola biləcəyini düşünürəm. Eləcə də Ermənistanla ticarət dövriyyəsini artırılacağını bildirən İran düşmən ölkə üçün əlavə qazanc yerləri açmağı da düşünür.
İran Ermənistana bütün məsələlərdə dəstək verir. Artıq onların arasında anti-Azərbaycan birliyi formalaşıb. Paşinyanın Tehranda İbrahim Rəisi ilə bu şər birliyinin gücləndirilməsi yönündə müəyyən məsələləri müzakirə etdiyinə şübhə yoxdur.
Molla rejiminin Azərbaycana nifrəti o həddə çatıb ki, hətta tarixi Azərbaycan şəhəri Təbrizdə Ermənistana konsulluq açmaq barədə qərar da verib. Çox güman ki, Rəisi Paşinyanla Tehranda bu məsələni də həvəslə müzakirə edib.
İran anti-Azərbaycan siyasətinin davamı olaraq, Ermənistanda silah zavodu açmağı da planlaşdırır. İran Zəngəzur dəhlizinin açılmasının və Azərbaycanla sülh müqaviləsinin imzalanmasının qarşısını almaq üçün Ermənistana tam dəstək verir. Qafanda binası tam hazır olmayan baş konsulluğun tez-tələsik açılması da bu düşmən siyasətin tərkib hissəsi idi”.
Məhəmməd Əsədullazadə Türkiyənin bölgədə və Azərbaycanda güclənməsindən İranın qorxuya düşdüyünü bildirib:
“Buna görə də İran bir addım atarkən, bunu təkcə Azərbaycana yox, Türkiyəyə də hesablayır. Tehranın İrəvanla əməkdaşlığı Türkiyə- Azərbaycan ittifaqına qarşıdır. Türkiyənin Azərbaycanla koordinasiyalı addımları mollaları bərk qorxuya salıb. Amma molla rejiminin köhnə təfəkküründən fərqli olaraq, regionda yeni reallıq hökm sürür, gedişat da buna uyğun olaraq sürətlə dəyişir.
İranın Cənubi Qafqaz siyasəti Qərbin də xoşuna gəlmir. Bu baxımdan, Qərblə İran arasında uçurumun və böhranın dərinləşməsi fonunda İrəvanın molla rejimi ilə əməkdaşlığa getməsi Avropa Birliyi ilə yanaşı, ABŞ-ın da ciddi təpkisinə yol aça bilər. Bu, Ermənistanı İrana qarşı sərtləşən Qərbin qəzəbinə tuş gətirə bilər.
Onu da qeyd edim ki, Paşinyan qarşıdakı aylarda Rusiyadan qaz tədarükündə problemin yarana biləcəyi ehtimalına qarşı İrandan qaz idxalını artrırmağı planlaşdırır. Bu isə Rusiyadan Ermənistana qaz təchizatında ciddi problemlərin yaranacağı deməkdir. Çıxılmaz durumda qalan Ermənistan özünü odun içində qalmış İranın qucağına atır”.
Azərbaycan və Ermənistan liderləri arasında görüşün oktyabrın 31-də Soçidə keçirilməsi son bir ildə danışıqların təşkilini yenidən Rusiyanın vasitəçilik masasına qaytardı.
Rusiya Perezidenti Vladimir Putinin iştirakı ilə üçtərəfli formatda sonuncu yüksək səviyyəli görüş 2021-ci il noyabrın 26-da Soçi şəhərində keçirilib. Ötən il dekabrın 4-dən etibarən Azərbaycan və Ermənistan arasında müzakirələr Avropa İttifaqı və ABŞ-ın vasitəçilik platformasında davam etdirilib.
Rusiyanın bütün diplomatik səylərini Ukrayna müharibəsinə yönəltməsi bir ilə yaxındır ki, Azərbaycan-Ermənistan münasibətlərinin tənzimlənməsində Qərbin fəallaşmasına səbəb olub. Xüsusilə də Brüssel formatı Azərbaycanla Ermənistan arasında müzakirələrin ikitərəfli qaydada razılaşmalar əldə etməsinə şərait yaradıb. Bu da Rusiyanın prosesə təsir imkanlarının azalmasına səbəb olub.
Oktyabrın 6-7-də Azərbaycan və Ermənistan liderlərinin Praqa şəhərində Avropa İttifaqı Şurasının, Türkiyə və Fransanın vasitəçiliyi ilə aparılan danışıqlarından sonra Rusiya "oyundankənar" qalmış kimi görünür. Bunun ardınca Avropa İttifaqı, o cümlədən Fransanın və ATƏT-in Ermənistana qiymətləndirmə missiyasını göndərmək qərarı, ABŞ konqresmenlərinin İrəvana ardıcıl səfərləri Rusiyanın əks-reaksiyası ilə müşahidə olunur. Bu baxımdan, Soçi görüşü Kremlin Qərbin Cənubi Qafqazda artan aktivliyinə qarşı taktiki gedişi, yaxud cavab tədbiri kimi qiymətləndirilə bilər.
Prezident Vladimir Putinin Soçi görüşündən sonra Avropa İttifaqının ünvanına səsləndirdiyi etiraz bəyanatı da bunu sübut edir. Putin Avropanı Rusiyanı İrəvanla Bakı arasında münasibətlərin tənzimlənməsi prosesindən kənarlaşdırmağa çalışmaqda ittiham edib. “Avropalı tərəfdaşlarımız öz siyasətlərini elə aparırlar ki, Rusiyanı bütün formatlardan kənarlaşdırmağa çalışırlar. Aydındır ki, bəzi hallarda bu, məsələn, indiki vəziyyətdə olduğu kimi, tamamilə qeyri-real, qeyri-mümkündür. Lakin biz öz tərəfimizdən nizamlanmaya yönəlmiş istənilən səyləri həmişə alqışlayırıq",-deyə Vladimir Putin bildirib.
Bununla da Rusiya Prezidenti rəsmi Moskvanın iştirakı olmadan sülh prosesinin mümkün olmayacağına işarə edib. Putinin "Azərbaycan və Ermənistan arasında sülh sazişi hələlik yoxdur" açıqlaması da Qərbin bu ilin sonuna qədər sülh mətnini hazırlamaq planının sıfırlanmasına hesablanmış cavab mesajıldır. Kreml rəhbəri bildirib ki, bu sənədin əsas komponentləri haqqında burada danışmaq hələ tezdir:
"Çünki bu, hər iki tərəf, o cümlədən bizim tərəfimizdən istəsə, vasitəçilik yolu ilə əldə edilməli olan kompromislər mövzusudur".
Bununla da Putin iki məsələyə eyham vurub. Birincisi, sülh sazişi Qərbin deyil, yalnız Rusiyanın vasitəçiliyi və istəyi ilə baş tuta bilər. İkincisi, sülh müqaviləsində tərəflər kompromisə gedərək vasitəçi tərəf kimi Rusiyanın maraqlarını nəzərə almalıdır.
Göründüyü kimi, Soçi görüşünün təşkili Azərbaycan-Ermənistan münasibətlərinin nizamlanması prosesini Rusiyanın inhisarına qaytarmaq məqsədi daşıyıb. Əslində, bu məsələ ilə bağlı Rusiya-Qərb qarşıdurması hələ sentyabr ayında Azərbaycan-Ermənistan sərhədində baş verən döyüşlər zamanı açıq müstəviyə keçib. O zaman Rusiya və Kollektiv Təhlükəsilik Müqaviləsi Təşkilatı Ermənistana dəstəkdən imtina etməklə təzyiqlər qarşısında Nikol Paşinyan hökumətinin Qərbyönlü kursdan imtinasına ümid edirdi. Lakin Rusiyanın neytral mövqeyi Paşinyanı ABŞ və Avropa İttifaqı ilə daha da yaxınlaşdırdı.
Ermənistan və ABŞ rəsmilərinin qarşılıqlı səfərləri, Avropa İttifaqının, eləcə də Fransanın mülki missiyasının Paşinyan tərəfindən Azərbaycanla sərhədə dəvət edilməsi, Ermənistan hakimiyyəti ilə KTMT arasında narazılığın artması Rusiyanı təzyiq taktikasından imtinaya məcbur edib. Yəni Ermənistan uğrunda Qərb və Moskva arasında böyük geosiyasi qarşıdurma başlayıb.
Rusiyanın Paşinyanı devirmək planları isə nəticə verməyib. Putin Ermənistanı Rusiyanın təsir dairəsinə qaytarmaq üçün taktikanı dəyişərək Qarabağ məsələsini ermənilərin maraqlarına uyğun həll etməyə üstünlük verib. Rusiyanın təqdim etdiyi bu plan Qarabağda yaşayan ermənilərə gələcəkdə statusun verilməsini nəzərdə tutur. Bu da təbii ki, heç bir halda Azərbaycan tərəfindən qəbul edilə bilməzdi. Ona görə də Azərbaycan Prezidenti "Qarabağ münaqişəsi artıq tarixdə qalıb. O, iki il bundan əvvəl həll edilib. Buna görə də burada praktiki olaraq müzakirə edilməli məsələ yoxdur",-deməklə nəinki status, ümumiyyətlə, Qarabağın gələcək taleyinin başqa dövlətlə müzakirə edilməyəcəyini diplomatik tərzdə Putinə çatdırmış oldu. Prezident İlham Əliyev analoji açıqlamanı oktyabrın 6-da Praqada da vermişdi.
Dövlət başçısı bildirmişdi ki, Qarabağda yaşayan ermənilər Azərbaycan vətəndaşlarıdır və onlarla münasibətin necə qurulmasını başqa ölkələrlə müzakirə edilməyəcək. Yəni həm Praqada, həm də Soçidə verilən açıqlamalar vasitəçilərin Qərb, yaxud Rusiya olmasına baxmayaraq, Azərbaycanın sistemli yanaşma sərgilədiyini göstərir. Bu mövqe vasitəçi tərəflərin deyil, Azərbaycanın maraqlarını və Qarabağ üzərində suveren hüquqlarının təmin olunmasını nəzərdə tutur.
Eyni zamanda, Rusiya "Dağlıq Qarabağ"ın statusu ilə bağlı qərarı gələcək nəsillərin öhdəsinə buraxmağı təklif edir. Bu isə münaqişəli situasiyanın saxlanılması və Rusiya sülhməramlı qüvvələrinin qeyri-müəyyən müddətə Azərbaycan ərazisində qalması deməkdir. Paşinyanın Soçiyə süılhməramlıların 10-20 il müddətinə Qarabağda qalması təklifi ilə getməsi də məhz bu məqsədə hesablanmışdı. Əslində, Paşinyan bu təklifi 2021-ci ilin avqust ayında Rusiyadan aldığını da gizlətmədi.
Azərbaycan Prezidentinin açıqlaması isə Qarabağ məsələsini həll olunmamış münaqişə kimi gələcəyə saxlamaq planının üzərindən xətt çəkdi və rəsmi Bakı tərəfindən qəbul olunmadı. Soçi görüşünün nəticəsiz başa çatması və üçtərəfli bəyanatın daha çox ümumi tezislərdən ibarət olması bunu təsdiq edir. Rusiya hələ də "Qarabağın gələcək statusu" mövzusunda manipulyasiyaları davam etdirməklə Ermənistanı Qərbdən döndərməyə çalışır. Ancaq Rusiyanın bu davranışı Azərbaycanın danışıqlarda Brüssel formatına üstünlük verməsi ilə nəticələnə bilər.
Ümumilikdə, Rusiyanın Qərbə qarşı son demarşı ABŞ və Fransanın Azərbaycana yönəlmiş təzyiqlərini neytrallaşdırmaq üçün qüvvələr balansını təmin edir və yeni manevr imkanları açır. Ancaq mövcud situasiyada Rusiyanın təklifləri ayrılıqda Azərbaycanın maraqlarına ziddir. Ona görə də Türkiyənin prosesə müdaxilə edəcəyi və Rusiyanın təkliflərinin Ərdoğan-Putin masasında müzakirəyə çıxarılacağı istisna edilmir. Rusiya isə Türkiyənin dəstəyi olmadan Cənubi Qafqazda Qərbə qarşı güclər balansını saxlaya bilməyəcəyinin fərqindədir. Soçidə Ermənistana "kökə" siyasətinin uğursuz nəticələnməsi Rusiyanı yenidən Paşinyana qarşı "dəyənək" taktikasına qayıtmağa vadar edə bilər. Ermənistanın parlament müxalifətini birləşdirən "Müqavimət" hərəkatının noyabrın 5-ə İrəvanda Qarabağa dəstək mitinqi təyin etməsi Rusiyanın Ermənistan hakimiyyətini Qərbyönlü kursdan yayındırmaq üçün təzyiq üsulunu işə saldığını göstərir.
Çünki Rusiya Azərbaycanla və Türkiyə ilə hazırkı şəraitdə uzunmüddətli qarşıdurmada maraqlı deyil. Moskvanın maraqları hazırda Qərblə Qarabağda deyil, Ermənistan ərazisində toqquşur. Qarabağa dair verilən vədlər isə Ermənistanı Qərbdən ayırmaq məqsədi daşıyır. Ona görə də perspektivdə Ermənistan uğrunda Qərb və Rusiya arasında dərin geosiyasi rəqabət baş verə bilər. Bu prosesdə Türkiyənin mövqeyi isə Rusiyanın deyil, Moskva ilə razılaşdırılmış qaydada özünün və Azərbaycanın bölgədə maraqlarının təmin olunmasından ibarətdir. Rusiyanın sülh danışıqlarında moderatorluğu əldə saxlaması isə Soçidə əldə olunmuş üçtərəfli bəyanatın icrasından asılı olacaq. Sənədin bəndlərinə nəzər salsaq, aşağıdakı qənaətə gəlmək olar:
1. Ermənistan və Azərbaycan güc tətbiq etməkdən və onun tətbiqi hədəsindən çəkinmək barədə razılığa gəliblər. Bu razılaşma ilk növbədə, Ermənistanın silahlı birləşmələrini Azərbaycan ərazisindən çıxarılmasını özündə ehtiva edir. Çünki qeyd edilən bənd iki ölkənin bir-birinə qarşı hərbi müdaxilədən çəkinməsini nəzərdə tutsa da, Ermənistan ordusunun qalıqları hələ də Rusiya sülhməramlı qüvvələrinin müvəqqəti nəzarət zonasında qalmaqdadır. Bu baxımdan, razılaşmanın icrası Ermənistan silahlı birləşmələrinin Azərbaycan torpaqlarından çıxarılmasından asılı olacaq.
2. Rusiya Federasiyası, Azərbaycan və Ermənistan 9 noyabr 2020-ci il tarixli razılaşmaya əməl etmək öhdəliyini bir daha təsdiqləyib. Qeyd edək ki, Azərbaycan 9 (10) noyabr Bəyanatında üzərinə götürdüyü bütün öhdəlikləri yerinə yetirib. Ermənistan isə iki bəndin icrasından yayınır. Söhbət Ermənistan qoşunlarının Azərbaycan ərazisindən çıxarılmasını nəzərdə tutan 4-cü bəndin, və Naxçıvanla Azərbaycanın qərb rayonları arasında nəqliyyat-kommunikasiya əlaqəsini təmin edəcək 9-cu bəndin tələblərinin yerinə yetirilməsindən gedir. Ermənistan Rusiyanın vasitəçiliyi ilə 2021-ci il yanvarın 11-də Moskvada və noyabrın 26-da Soçidə qəbul olunmuş üçtərəfli bəyanatlarda da sözügedən razılaşmaya əməl etmək barədə öhdəliyə imza atıb. Lakin indiyə qədər Ermənistan hakimiyyəti Zəngəzur dəhlizinin açılmasına mane olur. Ona görə də sülhə nail olunması rəsmi İrəvanın 31 oktyabr Soçi Bəyanatındakı razılaşmaya sadiq qalmasından asılı olacaq. Bu isə vasitəçi tərəf kimi danışıqlarda Rusiyanın mövqeyinə ciddi təsir göstərə bilər.
3. Rusiya Azərbaycanla Ermənistan arasında sülh müqaviləsinin imzalanmasına hazırlığa kömək edəcək. Sülh sazişinin imzalanması ilk növbədə, Ermənistanın Qarabağ üzərində Azərbaycanın suveren hüquqlarını tanımasından keçir. Bu mənada, siyasi məntiq Rusiyanın "Qarabağ məsələsini qeyri-müəyyən müddətə gələcək nəsillərə saxlamaq" təklifindən imtina etməsini tələb edir. Yəni Rusiya öz şərtini dəyişməsə, sülh prosesində heç bir fayda verə bilməyəcək və Soçi razılaşması əhəmiyyətini itirəcək. 4. Ermənistan və Azərbaycan BMT Nizamnaməsinə və 1991-ci il Alma-Ata Bəyannaməsinə uyğun olaraq bütün problemləri müzakirə etmək barədə razılığa gəliblər. Bu razılaşma oktyabrın 7-də Praqada Azərbaycan və Ermənistanın bir-birinin ərazi bütövlüyünü və suverenliyini tanımaq barədə imzalanmış sənədin davamıdır. Alma-Atı Bəyannaməsindən fərqli olaraq, BMT Nizamnaməsi beynəlxalq hüquqi öhdəlik yaradır. Ancaq Ermənistan nə işğal dövründə, nə də 44 günlük müharibədən sonra BMT Nizamnaməsinin tələblərinə əməl edib. Ermənistan 1991-ci ildə Alma-Atıda imzalanmış MDB-nin məqsəd və prinsipləri, əsasları barədə bəyannamənin də ərazi bütövlüyünün tanınmasına dair razılaşmaslnı pozub. 1992-ci ildən etibarən Azərbaycan ərazilərinin 20 faizini işğal edib. Ona görə bu bəndin ciddi nəticəyə səbəb olacağı real görünmür.
5. Rusiya Federasiyası, Azərbaycan və Ermənistan etimadın yaradılması üçün üçtərəfli parlamentlərarası təmasların başlanmasının vacibliyini qeyd ediblər. Bu razılaşma qarşılıqlı öhdəliklərin icrası istiqaməsində əlavə formatın yaradılması kimi nəzərdən keçirilə bilər. Məlum olduğu kimi, 2021-ci il 11 yanvar bəyanatına əsasən, üç ölkənin baş nazirlərinin müavinləri səviyyəsində birgə İşçi qrup fəaliyyət göstərir. Yəni müzakirələrin parlament müstəvisinə keçməsi Azərbaycan və Ermənistan arasında etimadı möhkəmlədə bilər. Çünki razılaşmaların həyata keçirilməsi və sülh sazişi hər iki ölkənin qanunvericilik aktlarına və konstitusiyana uyğunlaşdırılmalıdır. Deputatlar arasında təmasların təşkili xüsusilə, Ermənistan parlamentinin hökumətə və Paşinyana təzyiqlərin azalması baxımından vacibdir. Baş nazir siyasi məsuliyyəti qanunverici orqanla bölüşmək imkanı əldə edə bilər. Rusiya isə yeni üçtərəfli format yaratmaqla danışıqlar prosesində mövqeyini gücləndirməyə çalışır.
6. Rusiya Federasiyası, Azərbaycan və Ermənistan Rusiya sülhməramlılarının sabitliyin təmin edilməsi üçün səy göstərməsinin əhəmiyyətini qeyd ediblər. Bu bənd üzrə əsas öhdəlik Rusiyanın üzərinə düşür. Çünki Rusiya sülhməramlıları Azərbaycan ərazisinə daxil olduğu iki il ərzində əksər hallarda özünün fəaliyyət prinsiplərini pozub və ermənilərin himayəçisi qismində çıxış edib. Hələ də Ermənistan ərazisindən silahların sülhməramlı qüvvələrin müvəqqəti nəzarət zonasına daşınması davam edir. Rusiya hərbçiləri isə bu özbaşınalığın qarşısını nə Xankəndi-Ermənistan dəhlizində, nə də Qarabağda alır. Sülhməramlılar Qarabağdakı erməni silahlı birləşmələrinin ləğvi ilə bağlı da heç bir tədbir görmür. Ona görə də Rusiya hərbi kontingenti vəzifə öhdəliyini yerinə yetirməlidir.
7. Rusiya Federasiyası, Azərbaycan və Ermənistan qalan humanitar məsələlərin həlli üçün əlavə səylər göstərəcək. Bu razılaşma əsasən Azərbaycanla Ermənistan arasında əsir, girov, itkin düşmüş şəxslərin və meyitlərin dəyişdirilməsi, eləcə də digər sosial və humanintar ehtiyacların ödənilməsində Rusiyanın vasitəçiliyini nəzərdə tutur.
Məlum olduğu kimi, Paşinyanı Tehranda “Bismillah rəhmani rəhim”lə qarşılayan Rəisi bildirib ki, “regionun problemlərini region ölkələri həll etməlidir və xaricilərin regiona hər-hansı müdaxiləsi problemlər yaradacaq”. Bu olaya politoloq Asif Nərimanlı aşağıdakı kimi şərh verib:
"İran prezidentinin “xaricilər” deyəndə Türkiyəni nəzərdə tutduğu və Azərbaycana qarşı “sionist” iddialarının davamı olduğu bəllidir. Hərçənd, region ölkəsi olmayan Fransanı bölgəyə gətirən Ermənistandır.
Rəisi isə Nikolu Quran ayəsi ilə salamlayır və “xariciləri” bölgəyə gətirən erməni baş nazirə uydurduqları “düşmən”dən şikayət edir.
Paşinyanla oturub-durmaqdan yalan danışmaqda ustalaşırlar".
Son zamanlar Azərbaycan-İran münasibətlərinin gərginləşməsi fonunda Cənubi Azərbaycanda yaşayan soydaşlarımız maraqlı aksiyaya başlayıblar.
Təbriz, Ərdəbil və digər şəhərlərdə küçələrə Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyevin fotosu olan posterlərin vurulması sosial şəbəkələrin Azərbaycan seqmentində müzakirələrə səbəb olub.
Fotonun üzərində isə “Güney Azərbaycan sizin arxanızdadır, cənab Prezident” yazısı qeyd olunub.
Diqqəti çəkən nüanslardan biri fotoda olan yazının farsca deyil, məhz əski Azərbaycan əlifbası ilə yazılması olub.
Artıq Azərbaycan Televiziyasının rəsmi feysbuk hesabında da bununla bağlı paylaşım edilib.
Qeyd edək ki, son aylar bütün müstəvilərdə Azərbaycan – İran arasında gərginlik yaşanır. Ötən gün isə DTX-nin keçirdiyi əməliyyat nəticəsində Azərbaycanda İran xüsusi xidmət orqanının nəzarəti altında yaradılmış qanunsuz silahlı birləşmə ifşa edilib.
ABŞ İrəvanla Bakı arasında danışıqlara yardım edəcək.
Bunu Dövlət Departamentinin sözçüsü Ned Prays deyib.
Onun sözlərinə görə, ABŞ Ermənistanla Azərbaycan arasında sülhün və danışıqların bərqərar olmasına sadiqdir.
“Biz hesab edirik ki, birbaşa dialoq problemlərin həlli və hər iki ölkənin arzuladığı davamlı sülhə nail olmaq üçün açardır. Beləliklə, biz Ermənistan və Azərbaycan arasında ikitərəfli əsasda, tərəfdaşlarla, eləcə də çoxtərəfli təşkilatlar çərçivəsində danışıqları asanlaşdırmaq üçün qarşıdakı aylarda qarşılıqlı fəaliyyəti davam etdirəcəyik... Ermənistan və Azərbaycan arasında davamlı sülhə nail olmaq üçün ən faydalı hesab etdiyimiz işi görəcəyik”, - amerikalı diplomat qeyd edib.
Soçi görüşü yalnız Ermənistan deyil, Rusiya üçün də uğursuz oldu, Kremlin rəsmi Bakıya təzyiq mexanizmlərinin artıq işləmədiyi növbəti dəfə açıq şəkildə təsdiqləndi... Musavat.com bildirir ki, yekun sülh sazişi “Vaşinqton sənədi” və ya “Rusiya versiyası” yox, məhz rəsmi Bakının beş baza prinsipi əsasında hazırlanmış Azərbaycan variantı üzrə imzalanacaq...
Cənubi Qafqazın gələcək taleyi ilə bağlı bir çox məqamlar artıq tədricən aydınlaşmaq üzrədir. Xüsusilə də, üçtərəfli Soçi görüşündən sonra Rusiyanın regionda öz mövqelərini qoruya bilib-bilməyəcəyi də dəqiqləşməyə başlayıb. Və bu baxımdan, Soçi görüşü Cənubi Qafqazda cərəyan edən proseslərin perspektivləri üçün böyük əhəmiyyət daşıyır.
Digər tərəfdən, Rusiyanın ABŞ və Qərbə yaxınlaşma xətti yürüdən Ermənistanı dəstəklədiyi barədə təsəvvürlərin yaradılmasına çalışıldı. Buna paralel olaraq da şəxsən prezident Vladimir Putinin açıqlamları ilə Paşinyan hakimiyyətinin “Vaşinqton sənədi”ni imzalamağa hazırlaşmaqla, Ermənistanın maraqlarına xəyanət etdiyi barədə iddialar qabardıldı. Və müəyyən mənada, Qərbin vasitəçiliyi ilə yekun sülh sazişinin imzalanacağı təqdirdə, Paşinyan hakimiyyətinin devrilməsinin vacibliyinə yönəlik mesajlar verildi.
Ancaq üçtərəfli Soçi görüşünün nəticələri demək olar ki, Rusiyanın gözlədiyi məzmundan çox-çox uzaq qaldı. Ermənistan baş naziri Nikol Paşinyan “Biz Rusiyanın bütün təkliflərini dəstəkləyirik. Soçidə həmin təkliflər əsasında sənəd təqdim olunarsa, imzalamağa hazıram” deməklə, Kreml sahibinin “hücum kampaniyası”nı onun özünə qarşı çevirməyə çalışdı. Əslində, yəqin ki, erməni baş nazir Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyevin Rusiyanın təkliflərini geri çevirəcəyini elə əvvəlcədən təxmin etmək imkanındaydı.
Məsələ ondadır ki, rəsmi Bakı həmin təkliflərin Azərbaycanın maraqlarına cavab vermədiyini Soçi görüşündən xeyli əvvəl Rusiya siyasi dairələrinin diqqətinə çatdırmışdı. Böyük ehtimalla Kremlə özü birbaşa etiraz etmək cəsarəti olmayan baş nazir N.Paşinyan rəsmi Bakının bu qətiyyətli davranışından xəbərdar idi. Və ona görə də, belə rahatlıqla Rusiyanın təklifləri əsasında istənilən sənədi imzalamağa hazır olduğunu Soçi görüşündən öncə tez-tez təkrarlayırdı.
Təbii ki, üçtərəfli Soçi görüşünün nəticələri ilkin ehtimallarımızdan o qədər də fərqli məzmun daşımadı. Ermənistan baş naziri N.Paşinyan hər xırda imkanda rəsmi İrəvanın Rusiya ilə anlaşma şəraitində addımlar atdığını vurğulamaqla, Kreml sahibi V.Putinə yaltaqlanaraq, ənənəvi “erməni taktikası”na üstünlük verdi. Bununla da, erməni toplumuna Ermənistanın maraqlarının Rusiya prezidenti V.Putinin öz vədlərini tutmasına bağlı olduğunun mesajını verməyə çalışdı.
Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyevsə, ölkəsinin milli maraqlarını birbaşa özü, həm də çox qətiyyətlə qorudu. Belə ki, Prezident İlham Əliyev Kreml sahibi V.Putinlə ikitərəfli görüşdə açıq mətnlə bəyan etdi ki, “Dağlıq Qaarabağ problemi artıq tarixə çevrilib. Bununla bağlı müzakirə edilə biləcək heç bir mövzu da qalmayıb”. Və bununla da, prezident V.Putinin üçtərəfli Soçi görüşü ərəfəsində Rusiyanın adından Ermənistana verdiyi vədlər bloklanmış oldu.
Maraqlıdır ki, mümkün qədər susmağa üstünlük verilsə də, artıq Ermənistanda da Soçi görüşündə olan hadisələr barədə müəyyən açıqlamalara rast gəlinir. Belə ki, Ermənistanın xüsusi tapşırıqlar üzrə səfiri Edmon Marukyan da bildirib ki, baş nazir Nikol Paşinyan Soçi Bəyanatının mətninə “Dağlıq Qarabağ” ifadəsinin salınması üçün sona qədər təkid edib. Ancaq Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyev buna imkan verməyib.
Göründüyü kimi, Prezident İlham Əliyev qətiyyətli mövqe tutub və Rusiya-Ermənistan planının baş tutmasının qarşısını alıb. Rusiya prezidenti Vladimir Putin də Soçi görüşündən sonra vurğuladı ki, imzalanmış sənəddən bir çox məsələlər çıxarılıb. Və təbii ki, bu, Azərbaycan liderinin növbəti siyasi-diplomatik qələbəsidir.
Nəticədə Ermənistan cəmiyyətinin və erməni toplumunun Rusiya vasitəsilə “Dağlıq Qarabağ” məsələsində yeni situasiyanın yaradıla biləcəyinin ümidləri boşa çıxdı. Brüssel prosesi və Praqa bəyannamsinin ardından Rusiyanın vasitəçiliyi də Azərbaycanın ərazi bütövlüyünün, sərhədlərinin toxunulmazlığının təsdiqi ilə yekunlaşdı. “Dağlıq Qarabağ” mövzusu gündəmdən çıxarıldı.
Belə vəziyyətdə vasitəçinin hansı ölkə və ya beynəlxalq qurum olması Azərbaycan üçün elə bir ciddi əhəmiyyət daşımır. Rəsmi Bakı beynəlxalq hüquq normalarına əsaslanan, Azərbaycanın irəli sürdüyü 5 baza prinsipi üzrə hazırlanacaq istənilən sülh sazişini imzalaya bilər. Və həmin sənədin Moskvada, yoxsa, Brüsseldə hansı vasitəçinin iştirakı ilə imzalanacağının da önəmi mövcud deyil. Əsas odur ki, imzalanacaq yekun sülh sazişi məhz rəsmi Bakının israr etdiyi 5 baza prinsipinə əsaslanmaqla, Azərbaycan variantı olsun.
Ermənistan üçün isə situasiya tamamilə fəqrlidir. Belə ki, Soçi görüşü yalnız Ermənistan deyil, Rusiya üçün də uğursuz olub. Kremlin rəsmi Bakıya təzyiq mexanizmlərinin işləmədiyi növbəti dəfə açıq şəkildə təsdiqlənib. Yəni, Rusiya öz strateji müttəfiqi Ermənistana hətta üçtərəfli ortaq bəyanatda “Dağlıq Qarabağ” ifadəsini belə, “hədiyyə” edə bilmir. Və bu səbəbdən də Qərbə yaxınlaşma kursu tutmuş Ermənistan üçün Rusiyanın vasitəçilik missiyası qətiyyən cəlbedici görünmür.
Ümumiyyətlə, üçtərəfli Soçi görüşünün nəticələrinə əsasən ehtimal etmək olar ki, prezident V.Putinin vasitəçilik missiyası artıq ciddi şübhələr doğurur. Hətta Kreml sahibinin vasitəçilik missiyasının məhz Soçidə böyük ölçüdə sona çatdığını da düşünmək olar. Və Azərbaycan-Ermənistan yekun sülh sazişinin nə vaxt, imzalanacağı yəqin ki, Brüssel prosesi ilə müəyyən ediləcək.
İran xüsusi xidmət orqanının nəzarəti altında yaradılmış qanunsuz silahlı birləşmə ifşa edilib.
Bu barədə DTX-dən bildirilib.
Əməliyyat-istintaq tədbirləri ilə müəyyən edilmişdir ki, İran xüsusi xidmət orqanının nəzarəti altında, radikal-ekstremist dini ideyaların aşılanması yolu ilə Azərbaycan Respublikası vətəndaşlarından ibarət gizli yaradılmış qanunsuz silahlı birləşməyə rəhbərlik analoji cinayət əməllərinə görə 2018-ci ildən barələrində məhkəmənin qərarı ilə həbs qətimkan tədbiri seçilərək beynəlxalq axtarışa verilib, hazırda İranda gizlənən İbrahimbəyli Tohid Alim oğlu, Əsədov Rövşən Elçin oğlu, Məmmədov Orxan Kəmran oğlu, Hacıyev Elşad Elçin oğlu (Əkrəm Hacızadə) və digərlərinə həvalə edilib.
Ötən müddət ərzində qanunsuz silahlı birləşmə tərəfindən əsasən əvvəllər müxtəlif cinayətlərə görə məhkumluğu olan, habelə özlərini “Müsəlman Birliyi Hərəkatı” adlandırdıqları təşkilatın üzvü hesab edən şəxslərin sırasından seçilmiş Azərbaycan Respublikası vətəndaşları üçüncü ölkələrin ərazisindən keçirilməklə İranın Tehran şəhərinə, orada mobil telefon və pasportları götürülməklə, əlaqələrinin gizliliyinə və konspirasiya tələblərinə dair təlimatlandırılmaqla, dini ləqəblər verilərək, təqdim olunmuş saxta sənədlərlə hərbi yük təyyarələrində Suriyanın Dəməşq şəhərinə aparılıblar. Onlar Suriya ərazisində müxtəlif odlu silahlardan istifadə qaydaları və döyüş taktikasının öyrədildiyi hərbi təlimlərə cəlb edilmiş, təlimlərdə iştirak etmiş hər bir şəxsə təqdim olunan qəbzlərə imza etdirməklə müxtəlif məbləğlərdə pul vəsaitləri verilib.
Həyata keçirilmiş əməliyyat-axtarış tədbirləri zamanı qanunsuz silahlı birləşmələrin hərbi təlimlərində iştirakı müəyyən edilən 19 nəfər Azərbaycan Respublikası vətəndaşı istintaqa cəlb olunmuş, qanunsuz silahlı birləşmə və onun tərəfindən təşkil edilmiş hərbi təlimlər barədə çoxsaylı dəlillər, qanunsuz yollarla Azərbaycana keçirilmiş müasir inkişaf, dünyəvi dövlət ideyalarına qarşı radikal, dini-ekstremist münasibəti təbliğ edən, yayılması Azərbaycanda qadağan edilmiş müxtəlif kitablar, videomateriallar aşkar edilərək götürülüb.
Cinayət işi üzrə əvvəllər məhkum edilmiş Hüseynov İskəndər Hani oğlu, Haqverdiyev Tural Səfər oğlu, Şükürov Eltun Əli oğlu və digərləri Azərbaycan Respublikası Cinayət Məcəlləsinin 12.1, 279.1-ci (qanunvericiliklə nəzərdə tutulmayan silahlı birləşmələrdə iştirak etmə) maddələri ilə cinayət məsuliyyətinə cəlb edilərək saxlanılıblar.
Eyni zamanda hazırda İranda məskunlaşmış Ruhulla Axundzadə və digərləri tərəfindən qruplaşma üzvlərinə müxtəlif tapşırıqların verilməsi barədə materiallar da aşkar edilib.
Qruplaşma üzvlərini hərbi təlimlərə cəlb edənlərdən biri olan Əsədov Orxan Fərman oğlu üçüncü ölkə ərazisində terror aktına cəhd edərkən həbs olunub.
Araşdırmalar zamanı həmçinin qeyd olunan hərbi təlimlərə cəlb edilmiş Məmmədov Fəqan Sədrəddin oğlunun daha sonra İranın Azərbaycandakı səfirliyinə məxsus avtomaşınla Azərbaycana çatdırılan, üzərində dini məzmunlu şüarlar yazılmış köynəklərin respublikanın bəzi rayonlarında keçirilməsi planlaşdırılan aksiyaların iştirakçılarına paylanmasını təşkil etməsinə əsaslı şübhələr müəyyən edilib.
Məlum olub ki, qeyd olunan xüsusi xidmət orqanlarının nümayəndələri Ermənistan silahlı birləşmələrinin işğalçı əməllərinə bəraət qazandırmaları ilə əlaqədar aralarında fikir ayrılığı yaranan Azərbaycan Respublikası vətəndaşlarını sonra da təsir dairəsində saxlamaq üçün onları cəlb edildikləri hərbi təlimlərə dair videokadrlarla və digər üsullarla şantaj ediblər.
Hazırda kompleks əməliyyat-istintaq tədbirləri davam edir.
Dövlət Təhlükəsizliyi Xidməti hər hansı qanunsuz silahlı birləşmələrdə iştiraka cəlb edilən Azərbaycan Respublikası vətəndaşlarına qarşı ən kəskin tədbirlərin görüləcəyini, onların ciddi cinayət məsuliyyəti ilə üzləşəcəklərini vurğulayır, xarici xüsusi xidmət orqanlarının hər hansı formada təsir dairəsinə düşmələri barədə ölkənin təhlükəsizlik orqanına vaxtında məlumat vermələrinin zəruriliyinə dair onları xəbərdar edir.
Noyabrın 1-də Əlcəzair Xalq Demokratik Respublikasının paytaxtı Əlcəzair şəhərində Ərəb Dövlətləri Liqasının 31-ci Zirvə toplantısı keçirilir.
Azərbaycan Respublikasının Prezidenti İlham Əliyev Zirvə toplantısına ev sahibliyi edən Əlcəzair Xalq Demokratik Respublikasının Prezidenti Abdelmacid Tebbunun dəvəti ilə tədbirin açılış mərasimində Fəxri qonaq statusunda iştirak edir.
Əlcəzair Prezidenti Abdelmacid Tebbun Prezident İlham Əliyevi, Zirvə toplantısında iştirak edən dövlət və hökumət başçılarını, nümayəndə heyətlərinin rəhbərlərini qarşıladı.
Prezident İlham Əliyev Zirvə toplantısında çıxış edir.
Qeyd edək ki, Ərəb Dövlətləri Liqası 1945-ci il martın 22-də Misir, İraq, İordaniya, Livan, Səudiyyə Ərəbistanı, Suriya və Yəmən tərəfindən yaradılıb. Hazırda təşkilata 22 dövlət daxildir. Təşkilatın mərkəz-qərargahı Misirin paytaxtı Qahirə şəhərində yerləşir. Türkiyə təşkilatda daimi müşahidəçi statusuna malikdir.
***
Noyabrın 1-də Əlcəzair Xalq Demokratik Respublikasının paytaxtı Əlcəzair şəhərində Ərəb Dövlətləri Liqasının 31-ci Zirvə toplantısı keçirilir.
Azərbaycan Respublikasının Prezidenti İlham Əliyev Zirvə toplantısına ev sahibliyi edən Əlcəzair Xalq Demokratik Respublikasının Prezidenti Abdelmacid Tebbunun dəvəti ilə tədbirin açılış mərasimində Fəxri qonaq statusunda iştirak edir.
Əlcəzair Prezidenti Abdelmacid Tebbun Prezident İlham Əliyevi, Sammitdə iştirak edən dövlət və hökumət başçılarını, nümayəndə heyətlərinin rəhbərlərini qarşıladı.
Qeyd edək ki, Ərəb Dövlətləri Liqası 1945-ci il martın 22-də Misir, İraq, İordaniya, Livan, Səudiyyə Ərəbistanı, Suriya və Yəmən tərəfindən yaradılıb. Hazırda təşkilata 22 dövlət daxildir. Təşkilatın mərkəz-qərargahı Misirin paytaxtı Qahirə şəhərində yerləşir. Türkiyə təşkilatda daimi müşahidəçi statusuna malikdir.